09 Nov Κατανοώντας τη ΔΕΠ-Υ: Χρήσιμες πληροφορίες για γονείς

Σχεδόν όλα τα παιδιά έχουν στιγμές που η συμπεριφορά τους ξεφεύγει από τον έλεγχο. Μπορεί να είναι σε διαρκή κίνηση, να κάνουν θόρυβο ασταμάτητα, να αρνούνται να περιμένουν τη σειρά τους και να πειράζουν τα πάντα γύρω τους. Άλλες φορές μπορεί να παρασύρονται σαν να ονειρεύονται, να μην μπορούν να δώσουν προσοχή ή να ολοκληρώσουν αυτό που ξεκινούν.

Ωστόσο, για ορισμένα παιδιά, αυτά τα είδη συμπεριφορών είναι κάτι περισσότερο από ένα περιστασιακό πρόβλημα. Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ) έχουν προβλήματα συμπεριφοράς που είναι τόσο συχνά και σοβαρά που παρεμβαίνουν στην ικανότητά τους να ζήσουν μία φυσιολογική ζωή.

Σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα που προέρχονται από τις ΗΠΑ, η ΔΕΠ-Υ επηρεάζει περίπου το 9,4% των παιδιών  ηλικίας 2-17 ετών, όπου το 2,4% αφορά σε παιδιά προσχολικής ηλικίας ( 2-5 έτη) ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό αφορά σε παιδιά σχολικής ηλικίας. Τα αγόρια έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τα κορίτσια να διαγνωστούν με ΔΕΠΥ. Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια με τη διαταραχή  μπορεί επίσης να έχουν μαθησιακά και γλωσσικά προβλήματα.

Η ΔΕΠ-Υ περιλαμβάνει 3 ομάδες συμπτωμάτων συμπεριφοράς:

•  έλλειψη προσοχής
•  παρορμητικότητα
• υπερκινητικότητα

Τα παιδιά με ΔΕΠΥ δεν εμφανίζουν απαραίτητα όλα τα συμπτώματα.Μπορεί να έχουν μία ή περισσότερες από τις ομάδες συμπτωμάτων που αναφέρονται στον παρακάτω πίνακα. Τα συμπτώματα συνήθως ταξινομούνται με τους ακόλουθους τύπους:

 

 

Να έχετε υπόψιν ότι:

•  Το παιδί  μόνο με την ελλειμματική προσοχή δεν είναι υπερβολικά ενεργό. Επειδή δεν διαταράσσει την τάξη ή άλλες δραστηριότητες, τα συμπτώματά του μπορεί να μην γίνουν αντιληπτά. Μεταξύ των κοριτσιών με ΔΕΠΥ, αυτή η φόρμα είναι πιο συχνή.
• Το παιδί  που εμφανίζει και τις 3 διαστάσεις της ΔΕΠΥ  είναι ο τύπος που σκέφτονται οι περισσότεροι όταν σκέφτονται την οντότητα αυτή.

Είναι φυσιολογικό για όλα τα παιδιά να παρουσιάζουν κάποια συμπτώματα κατά καιρούς. Ένα παιδί μπορεί να αντιδρά στο άγχος στο σχολείο ή στο σπίτι, να βαριέται ή απλά να περνάει ένα δύσκολο στάδιο. Δεν σημαίνει ότι έχει ΔΕΠ-Υ.

Εάν όμως το παιδί σας έχει τακτικά συμπτώματα ΔΕΠΥ για περισσότερο από 6 μήνες, θέστε στον εαυτό σας και στον δάσκαλό  του τα  εξής ερωτήματα :

1. Είναι το παιδί σας χαρούμενο στο σχολείο;
2. Υπάρχουν προβλήματα με την εκμάθηση που έχετε δει εσείς ή οι δάσκαλοι του παιδιού σας;
3. Το παιδί σας αντιμετωπίζει προβλήματα με την ολοκλήρωση της εργασίας στην τάξη ή την εργασία στο σπίτι;
4. Ανησυχείτε για τυχόν προβλήματα συμπεριφοράς στο σχολείο, στο σπίτι ή όταν το παιδί σας παίζει με φίλους;

Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε ανάγκη για περαιτέρω αξιολόγηση από ειδικό.

Το πρόβλημα είναι βιολογικό

Ενώ παλαιότερα η προβληματική συμπεριφορά των παιδιών είχε αποδοθεί σε εκούσια απουσία αυτοελέγχου, σήμερα η ΔΕΠΥ αναγνωρίζεται ως μία κλινική διαταραχή με μικρής εμβέλειας εγκεφαλική δυσλειτουργία. Υπάρχει μία άρση αναστολών καθώς υπολειτουργούν κάποια κέντρα που ασκούν έλεγχο στην υπερδραστηριότητα. Πιο απλά μια χρόνια κατάσταση του εγκεφάλου που δυσκολεύει τα παιδιά να ελέγχουν τη συμπεριφορά τους και όχι ενα πρόβλημα ηθικής φύσης.

Αν και δεν  αποτελεί σοβαρή ψυχιατρική διαταραχή δεν αποκλείεται ωστόσο να συνυπάρχουν και άλλες νοσηρότητες (μαθησιακές και ψυχιατρικές διαταραχές) που επιβαρύνουν την εικόνα και διαχείριση.

Η διάγνωση είναι εφικτή.

Μάλιστα η ίδια η διαγνωστική διαδικασία προσφέρει πολλές φορές μία ανακούφιση στην οικογένεια που μέχρι τότε πίστευε ότι δεν είχε καταφέρει να «ελέγξει» το παιδί της.

Επειδή η ΔΕΠ-Υ  είναι μία νευροψυχιατρική διαταραχή που εκδηλώνεται τόσο με διαταραχές των ανώτερων εγκεφαλικών λειτουργιών όσο και με προβλήματα συμπεριφοράς, μπορεί να διαγνωστεί τόσο  από παιδονευρολόγο, όσο και από παιδοψυχίατρο. Ιδανικά η διάγνωση θα πρέπει να είναι διεπιστημονική, ενώ απαραίτητη είναι και η αξιολόγηση από κλινικό ψυχολόγο. Η μέτρηση των ικανοτήτων του παιδιού με πολλαπλές δοκιμασίες και από έμπειρο εξεταστή δίνει ένα πλούτο πληροφοριών που στη συνέχεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξατομικευμένα στην θεραπευτική αντιμετώπιση.

Η αντιμετώπιση είναι έργο ομάδας ειδικών

Ο συντονισμός του εργοθεραπευτή, του εκπαιδευτικού και κάποιες φορές και του λογοπεδικού είναι σημαντικός ώστε να καταρτιστεί και να εκτελεστεί ένα πρόγραμμα παρέμβασης  που θα εκπαιδεύσει το παιδί

 · να προσέχει,

· να οργανώσει τις δραστηριότητες του και

·  να αναπτύξει στρατηγικές αντιμετώπισης της δυσκολίας του.

Μπορεί να ακούγεται απλό αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα απαιτητικό εγχείρημα που προϋποθέτει τεράστια αποθέματα υπομονής, κατανόησης μέσα σε ένα πλαίσιο ρουτίνας και ξεκάθαρων ορίων, χωρίς  όμως επικριτική  στάση, απόρριψη και μεγάλες τιμωρίες στα παιδιά.

Η οικογένεια έχει καταλυτικό ρόλο στην διατήρηση και ενίσχυση της ψυχοπαιδαγωγικής παρέμβασης γι αυτό και είναι απαραίτητη η σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη της.

 Είναι επίσης σαφές ότι η αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ μόνο με ψυχοπαιδαγωγικές μεθόδους δεν επαρκεί σε κάποια παιδιά με σημαντικά συμπτώματα ΔΕΠΥ,  τα οποία και θα ωφεληθούν από τη χρήση ειδικής φαρμακευτικής αγωγής.

 

Η πρόγνωση του προβλήματος μπορεί να είναι καλή εφόσον η διάγνωση και η αντιμετώπιση γίνουν έγκαιρα και σωστά.

Η πρόγνωση επιβαρύνεται όταν συνυπάρχουν και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές και επίσης όταν το παιδί και η οικογένεια αφεθούν χωρίς βοήθεια με αποτέλεσμα να διογκώνεται προοδευτικά το πρόβλημα, να συσσωρεύεται κούραση και δευτερογενή ψυχολογικά προβλήματα.

Ο στόχος είναι το παιδί να παραμείνει λειτουργικό στο σχολικό περιβάλλον, να συνεχίσει να μαθαίνει όσον το δυνατόν περισσότερο και να έχει ικανοποιητικές διαπροσωπικές σχέσεις εντός και εκτός οικογένειας. Καθώς το παιδί μπαίνει στην εφηβεία η υπερκινητικότητα υποχωρεί. Ο έφηβος παραμένει ανήσυχος, αλλά δεν τρέχει, δεν σκαρφαλώνει, δεν ενοχλεί όπως παλαιοτέρα.

Σωστές συντονισμένες υποστηρικτικές κινήσεις, χωρίς προκαταλήψεις και με περίσσεια αγάπη και κατανόηση, βοηθούν το παιδί να αποκτήσει τον έλεγχο της συμπεριφοράς του, να προχωρήσει στην εκπαίδευση του και να εξελιχθεί σε έναν απόλυτα λειτουργικό και πετυχημένο ενήλικα.